Canlı dokularından veya canlılarda bulunan biyolojik yapılardan çeşitli ürünler elde etmeye biyoteknoloji denir.
Herhangi bir üründe canlı kullanılması biyoteknoloji olduğu anlamına gelmez. Eğer bir canlının yapısında bir değişiklik meydana getirerek bir ürün ya da yöntem oluşursa bu biyoteknolojidir.
Örneğin çürükçül bakterilerin bazı maddeleri çürütmesi doğal bir olaydır. Bakterilerin yapısında bir değişiklik yaparak artık plastiği de çürütebilir hale gelmesi biyoteknolojidir.
Genellikle çeşitli bilim dallarıyla beraber çalışır. Bu bilim dallarına biyoloji, biyokimya, fizyoloji, bilgisayar ve mühendislik bilimleri örnek olarak verilebilir.
- Aşı Üretimi
- Hormon üretimi
- Penisilin gibi ilaçların üretilmesi
- Zor şartlara uyum sağlayan bitkilerin geliştirilmesi
- Genetiği değiştirilmiş (GDO) ürünler elde edilmesi
- Yapay organların geliştirilmesi vb. sayılabilir.
- Gen tedavisi
- Çeşitli proteinlerin üretilmesi
- Bakterilerin su kirliliğini yok edecek şekilde değiştirilmesi
- Klonlama
- Gen aktarımı
- Vitamin üretimi
- Kök hücre tedavisi
- Vitamin değeri yüksek meyveler üretilmesi
Biyoteknolojinin Olumlu Yönleri (faydaları)
- Çevresel Yararlar:
Gübre ve tarım ilacı ihtiyacı az olan bitkiler geliştirerek toprak ve su kirliliğini önleme.
Kolay ayrıştırılmayan ağır metal veya kimyasal maddeleri ortadan kaldırabilecek organizmalar geliştirme vb. - Sağlık Açısından Yararları
Aşı üretimi
Hastalıklı genlerin tespiti
İlerde yapay organların üretimiyle insan yaşamı uzayabilir vb. - Tarım ve Gıdayla İlgili Yararları
Zor iklim şartlarına ve hastalıkla dirençli bitkiler yetiştirmek
Besin değeri yüksek bitkiler elde etmek. Örneğin havucun A vitamini seviyesini arttırmak
Sebze ve meyvelerin raf ömrünün uzatılması
Yenildiğinde insanda aşı etkisi yapabilecek bitkiler yetiştirmek
Küçük arazilerden büyük oranda verim elde etmek. Bu gerçekleşirse doğal alanların tarım arazisi için kullanılmasının önüne geçilecektir.
Biyoteknolojinin Olumsuz Yönleri (zararları)
- Çevresel Tehlikeler
Biyoçeşitliliği olumsuz etkileyebilir. Örneğin mısırların DNA’sının değiştirilmesi bu canlıyla beslenen diğer canlıları olumsuz etkileyebilmektedir. - Sağlık Tehlikeleri
Genetiği değiştirilmiş gıdalar alerjik hastalıklara neden olabilir. - Sosyo-Ekonomik Tehlikeler
Çok uluslu şirketler bu teknolojileri patendlediğinde dünya beslenmesinde söz sahibi olabilecelerdir.
Biyoteknolojiyle yüksek verimde istediğimiz kadar üretilen tarım ürünlerini, gelirini bu alandan sağlayan ülkelerin zarar görmesine neden olacaktır.
İnsan klonlanması ve yapay üstün ırkların oluşturulması insanlar arasında sınıf farları doğmasına neden olabilecektir.
Yapay Seçilim
Biyoteknoloji kullanılarak canlıların istenilen özellikleri alınıp istenilmeyen genler seçilebilir. Sonuçta sadece istenilen özelliklere sahip canlıların yetiştirildiği bu yönteme yapay seçilim adı verilir.
Her genetik mühendisliği uygulaması biyoteknolojidir. Ama her biyoteknoloji yöntemi genetik mühendisliği alanına girmez.